Vanaf de 18e eeuw reisden de aristocratie en nouveau riche graag ‘de luxe’. Hun hebben en houden werd meegezeuld door bedienden. Koetsen vol koffers begeleidden hen op hun paden van bezoeken aan soortgenoten tot bruiloften en partijen.
Deel van de reisbagage was meestal ook een koffer met persoonlijke toiletartikelen. Soms ook een picknick-koffer, want je moest onderweg natuurlijk als Heer en Dame eten, scheren, poederen, nagels knippen, eenvoudig naaiwerk verrichten of een brief schrijven. En dan ook nog wat kaarslicht er bij en als het kan met een spiegel.
Jaap Kamp en zijn vrouw Mies kwamen bij toeval via een focus op oud zilver deze bijzondere en mooie ‘rariteiten’ op het spoor. Ze verdiepten zich vooral in de historie achter zo’n reiskoffer. Ze reizen nu in het kielzog van een bijzondere vondst op zoek naar de geschiedenis van de koffer en zijn of haar vroegere eigenaar. Een mooie passie die ze op mooie lokaties brengt. Hun verzameling van een tiental stukken is inmiddels gedoneerd aan het Rijksmuseum.
Jaap Kamp licht de reiskoffer van Napoleon en de inhoud daarvan toe.
Een aantal van deze stukken uit hun voormalige verzameling is voor zes maanden uitgeleend aan het Kasteel De Haar in Haarzuilens.
De reisaccessoires : van de nooit door Louis Vuitton afgeleverde picknickkoffer besteld door Denys Finch Hatton voor zijn geliefde, de Deense schrijfster Karen Blixen ( Out of Africa / Shadows in the Grass). Hij verongelukte met zijn vliegtuig in Afrika tijdens de bestelperiode van de koffer. Ook de boudoir set van Koningin Emma was aanwezig, die van Sarah Bernard en een met diamanten bezet nagelgarnituur.
Tijdens het bezoek aan deze collectie in Kasteel de Haar kregen we ook een rondleiding door het kasteel en mochten we zelfs onder leiding van directrice Katrien enkele gastenkamers bezoeken.
Het neo-klassieke kasteel is gebouwd vanaf 1890 door de bekende architect Pierre Cuypers (o.a. Rijksmuseum, Amsterdam CS) in opdracht van Baron Etiënne Van Zuylen van Nijevelt en diens echtgenote Hélène de Rothschild. De typisch katholieke bouwstijl van Cuypers is duidelijk terug te zien in het kasteel. Er wordt vaak beweerd dat het een ‘Nep-kasteel’ is. Dat is onjuist.
Het kasteel is herbouwd op de ruïne van het voormalige Kasteel de Haar, waarvan de oudste acte teruggaat tot 1391.
Ruïne van Kasteel de Haar in april 1887 en het kasteel omstreeks 1650
Hoewel de baron en barones nooit van plan waren om het kasteel permanent te gaan bewonen, werd het toch van alle gemakken voorzien die aan het einde van de 19e eeuw in Europa leverbaar waren. Het kasteel moest zeer comfortabel worden om er in ieder geval in de nazomer, in augustus en september, op grootse wijze gasten te kunnen ontvangen. Voor Nederlandse begrippen was de inrichting van het kasteel met deze moderne snufjes opzienbarend. Er kwam elektrische verlichting met een eigen generator, en centrale verwarming met behulp van een lage-druk-stoom-systeem. De keuken was voor die periode eveneens zeer modern.
Voor de grote partijen is er uiteraard een balzaal nodig waar de collectie unieke kunstwerken kon worden getoond. Drie unieke wandtapijten uit 1510 markeren er een wand. De minstrelen zaten op een balkonnetje buiten zicht in de nok van de balzaal.
Uiteraard ook een centrale Ridderzaal voor banketten. Rond deze centrale ruimten liggen de meer ‘cosy’ vertrekken en functionele ruimten, zoals de biljartzaal (waar de reiskoffers werden geëxposeerd op de Snookertafel), de bibliotheek met schouw vol familiewapens, de salon waar de baron en barones zich gerieflijk met een boek konden terugtrekken, de telefoonkamer en de schrijfkamer.
Het kasteel en de tuinen met een mooi park zijn zeker de moeite waard om nog eens te bezoeken. Dat kan uiteraard ook door een rondje golf te spelen op de er naast gelegen Golfclub De Haar.
Tuinarchitect Hendrik Copijn heeft er in 1895 – na een aanvankelijk minder geslaagd tuinontwerp van Pierre Cuypers – een fraai Engels landschapspark van gemaakt met Franse stijltuinen rond het kasteel..
Uit de hele provincie Utrecht zijn in 1895 ca 7000 bomen van tenminste 40 jaar oud aangevoerd en geplant, met uitdrukkelijke instructies van de baron himself.
Met dank aan Etienne en Hélène voor dit erfgoed.
Na dit bezoek moesten wij ons haasten om rendez-vous te maken met de auto-poolers uit Aerdenhout in ’t Amsterdammertje te Loenen. Dit Michelin ster restaurant had een speciaal arrangement voor ons in voorbereiding. Het maakte een hoop goed voor het gemiste bezoek aan het kasteel door dit viertal. In de ochtendspits tijdens plenzende regen hadden ze even klem gezeten in de buurt van Haarlem.
