OSSIP ZADKINE in MUSEUM BEELDEN aan ZEE, 28 november 2018

Ossip Zadkine

 Met elf leden olv Jan Hein naar de expositie van Zadkine in Scheveningen.
Eén van de vrijwilligsters van het Museum Beelden aan Zee, Marietta Willemsen, leidde ons rond. Een mooie inleiding over Zadkine zelf en fantastische toelichtingen op de diverse perioden en invloeden op zijn ontwikkeling (zie hierna) .

Parijs, Van Gogh, Toorop, Picasso….. ze kwamen allemaal langs en waren meer of minder duidelijk herkenbaar in zijn werk.

Zijn periode als (leerling)houtbewerker zit duidelijk in zijn eerste werk. De gevangenschap van de Joodse gemeenschap in Rusland heeft de dramatiek in zijn werk gestimuleerd. Van figuren achter tralies tot de vernietigde stad.
Waarschijnlijk hebben zijn beperkte blokken hout met afgezaagde platte boven- en onderkant hem beïnvloed tot gebeeldhouwde portretten met platte schedels. Duidelijk was wel dat hij zich sterk liet leiden door de vormen van zijn basismateriaal. Zoals de god van de jacht Diana in hout. In zijn latere werk zie je dat zijn succes hem in staat stelde een groot atelier in te richten waardoor grote gipsmodellen voor werk in brons een nieuwe horizon bood.
De expositie in Museum Beelden aan Zee met zo’n 100 werken van Zadkine geeft een prachtig inzicht in zijn ontwikkeling. Inclusief de diverse probeersels en proefmodellen voor zijn latere grote werk.
Het was ook boeiend te horen en te zien dat een mecenas een kunstenaar tijdens zijn creërende leven tot een succesvol kunstenaar kan helpen te verheffen.

Na deze boeiende expositie werd het e.e.a. geëvalueerd in restaurant Catch aan de jachthaven van Scheveningen.

Een bordje vol garnaaltjes, paling, zalm en een blaadje groen als voorafje en een gegrilde heilbot moot op gebakken champignons en risotto als hoofdgerecht. De op het menu staande friandises hebben we maar laten lopen. Het was mooi zo met een prettige droge Italiaan die er in ging als Gods water over een akker met gouden aren.

Met dank aan Jan-Hein en Rik voor de regie der dingen.

Tijdens deze zeer prettige lunch werd ook de agenda voor 2019 vastgesteld.  Op naar het 14e jaar van onze HerenMuseumLunchClub.

Onderstaande tekst is ontleend aan de website van Museum Beelden aan Zee.

Zadkine aan Zee

 Wie kent hem niet, die bronzen figuur in Rotterdam met dat gat in zijn lijf? ‘Jan Gat’ wordt hij genoemd, of ook wel ‘Jan met de handjes’. De verwoeste stad, zoals het beeld eigenlijk heet, wordt wereldwijd gezien als een van de meest indrukwekkende monumenten voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Het is zelfs zo beroemd dat velen óók – en dat is uitzonderlijk voor een beeld in de openbare ruimte – de naam van de maker kennen: Zadkine. Maar wie was Zadkine? En wat heeft hij nog meer gemaakt? De tentoonstelling ‘Zadkine aan Zee’ geeft een uitgebreid overzicht van het oeuvre van deze Parijse meester van het modernisme, die samen met collega-kunstenaars als Picasso, Brancusi en Lipchitz voorgoed het gezicht van de westerse beeldhouwkunst veranderde. Speciale aandacht is er voor Zadkine’s innige band met Nederland, waar zijn verzamelaars en opdrachtgevers vaak ook zijn vrienden waren.

Ossip Zadkine (1888-1967) wordt gerekend tot de belangrijkste beeldhouwers van de twintigste eeuw. Geboren in Vitebsk in Wit-Rusland vestigde hij zich in 1910 in Parijs. Daar leerde hij de moderne kunst kennen, waaraan hij vanaf 1911 zelf een bijdrage ging leveren met primitivistische sculpturen in steen en hout. Onder invloed van het kubisme ontwikkelde hij begin jaren twintig een geheel eigen stijl, die gedurende de jaren dertig steeds dynamischer en barokker werd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef Zadkine in ballingschap in de Verenigde Staten, waar zijn reputatie alleen maar groeide. Zijn expressieve beelden van na 1945 laten de veerkracht zien waarmee hij aan de nieuwe idealen van het Europa van de wederopbouw een unieke en dwingende vorm wist te geven.

Zadkine was een zeer originele kunstenaar, met een heldere persoonlijke visie, waarin de onlosmakelijke band tussen mens en natuur centraal staat. Hij vertolkte daarmee de rol van Orpheus, de mythologische dichter die met zijn kunst het kwaad in de wereld op afstand wist te houden. Precies die betekenis kende Zadkine, die twee wereldoorlogen meemaakte, ook aan zijn eigen kunst toe. De tentoonstelling in Beelden aan Zee legt voor het eerst de focus op deze ideologische motivatie van de beeldhouwer. Het vermogen van Zadkine om zichzelf steeds opnieuw uit te vinden, om steeds met nieuwe vormen te reageren op de veranderende wereld om hem heen, kenmerkt hem als een van de grootste kunstenaars van zijn tijd.

 

GAUGIN en LAVAL OP MARTINIQUE BEZOEK VAN GOGH MUSEUM 25 oktober 2018

Na de reis met de dames naar Dresden was het voor menig HMLC-lid weer tijd om aan het werk te gaan of weer op reis voor een bezoek aan andere oorden tijdens de steeds mooiere European Indian Summer.

Op de laatste donderdag van de maand waren er nog zeven leden aanwezig om de speciale tentoonstelling in het Van Gogh Museum te zien over de werken van Paul Gaugin en zijn jongere vriend Charles Laval gemaakt tijdens een verblijf van drie maanden in 1887 op het tropische eiland Martinique.

Het was niet alleen het schilder – en tekenwerk van dit verblijf dat boeiend was, ook de correspondentie van Gaugin met zijn vrouw, met Vincent van Gogh en met zijn mecenas is zeer interessant. Het beschrijft hoe Gaugin en Laval aanvankelijk vanuit de ruwe  Bretonse kust bij Pont Aven in een paradijs terecht kwamen vol wulpse suikerrietdraagster en relaxte vissers met dagelijks een duik in de blauwe Caraibische zee. En hoe het leven door ziekte (malaria) en gebrek aan geld en medicijnen langzaam maar zeker een hel aan het worden was waarbij een vervroegde repatriëring met geleend geld voor de terugreis noodzakelijk werd.

Veel schetsen van Gaugin van lokale dames die later terugkwamen in de meer landschappelijke impressies van het paradijselijke Martinique.

Na deze relatief kleine, maar fijne expositie met uitleg via een audio-kastje, troffen wij elkaar in de serre van Brasserie van Baerle, waar we een eenvoudige doch zeer smakelijke lunch genoten. Allemaal een paar kakelverse Olérons no 2, bij de meesten gevolgd door een aan tafel bereidde traditionele steak tartaar. Aangezien dit onder het wakend oog van Jan Hein werd bereid, wisten wij precies wat er allemaal in ging en hoe er werd gemengd door de vriendelijke serveerster. Het franse gevoel kwam dus niet alleen door de wijn.

HMLC REIS NAAR DRESDEN EN LEIPZIG 2 – 5 oktober 2018

De ‘Dames-reis’ 2018

Na de HMLC-reizen met de dames sinds Florence (2007) gevolgd door Madrid (2010), Brugge & Gent (2012), Valencia (2014) en Wenen (2016) werd nu een lang gekoesterde wens vervuld met de 4-daagse reis naar Dresden en Leipzig.

Georganiseerd door Sytse met ondersteuning van Bonne en Michiel, bleek de expat-periode van Sytse en Ank in Frankfurt zeer van nut te zijn voor het programma. Ook dank zij de keuze van de voortreffelijke gids(en) , met name Cosima Curth, die het leven in de voormalige DDR en de veranderingen na de Wende op 3 oktober 1989 met vele anekdotes uit haar eigen leven zeer beeldend wist te maken.

 

Het was indrukwekkend te horen hoe de Dresdners, met name de vrouwen die in 1945 de oorlog in de geruïneerde stad hadden overleefd, de handen uit de mouwen staken.
En hoe het DDR-regime slechts een beperkte restauratie van twee kerken toeliet, zodat de oude vertrouwde Frauenkirche in het stadshart met de herbouw moest wachten tot na de Wende in 1989 (Restauratieperiode van 1994 – 2005). En hoe de Russische bezetters in 1945 de kunstschatten in de kluiskamers van de Hofburg hadden gered.

Voor velen  van ons was het een ‘eye-opener’ dat de oud uitziende statige gebouwen in het stadshart, zoals de Semper Opera, het Zwingerpaleis en de Hofburg met Hofkerk in originele vorm herbouwd zijn in de DDR-tijd. Het mangaan in de nieuwe kalkstenen veroorzaakte na invloeden van de natuur een zwarte toets op de stenen. Het zag er daardoor allemaal behoorlijk oud uit.

 

 

Na de kennismaking met Dresden was Leipzig aan de beurt op de nationale feestdag van de Wende: 3 oktober . Circa 1,5 uur in de bus. Pitstop op het giga spoorstation van Leipzig voor €1 per plas bij Loo & Me, hetgeen Jan Hein de opmerking deed maken: ‘Ik ga ook in die business’. Daarna te voet het centrum van de oude handelsstad (Leipziger Messe) verkend. Ook hier veel nieuwbouw, maar ook nog oude stadskernen uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Vooral de in Jugendstil opgetrokken winkelcentra met veel kunstelementen waren verrassend.

 

Via de feestende burgers op de Markt en een lunchpauze in een etablissement waar we niet meer terug zullen komen, gingen we door naar de Thomas Kirche waar J.S. Bach der Kantor was. Dat betekende dat hij arme lieden die mooi konden zingen kost en inwoning moest verschaffen en daarbij ook al zijn kinderen een bed moest geven. Zijn aan de kerk grenzende dienstwoning is daardoor vrij omvangrijk. Een vetpot was het overigens niet want het inkomen van JSB was afkomstig van de goede gaven van de kerkbezoekers.

Het bezoek aan Leipzig eindigde met een bezoek aan het museum met veel 16e eeuwse muziekinstrumenten. De rondleidster nam alle tijd voor een gedetailleerde uitleg van  spinet en klavecimbel, zodat de groep al snel uiteen viel. Zij die met een snelle blik langs al het moois liepen en zin in koffie hadden en zij die meer van de details wilden weten en ook het instrumentenexperiment wilden meemaken. En zo had iedereen het naar zijn of haar zin.

 

Die vrolijkheid nam alleen maar toe bij een lokale tratoria. Met een vertolker van Italiaanse liederen achter een kareoka-piano, een zingende echtgenote (Enzo & Liza),  een toevallig aanwezige professionele tenor die een magistrale ‘O Sole Mio’ zong en de boekhouder Guisseppe die ook nog een liedje deed, ontaarde deze spontane Italiaanse avond in een dansfestijn. Alle restaurantgasten en obers kwamen op de vloer en geheel spontaan ontstond er een grote polonaise, geleid door Ank. “Pasta y Basta’ in Amsterdam zou er jaloers op zijn geweest.

  

 

De busrit door de buitenwijken van Dresden met veel villa’s gebouwd in de Jugendstil periode was een ander hoogtepunt. Prachtig zoals de Elbe door haar uiterwaarden meanderde, hoe de wijnbouw op de zuidflanken van de oever nog wat resten vertoonde van vervlogen tijden, hoe de Stasi en de GRU gehuisvest waren in Dresden (waar Poetin vloeiend Duits heeft geleerd) en waar de lokale melkboer een waar ‘Marken & Volendam’ concept voor de toeristen in miniatuur heeft neergezet.

 

Na deze rondrit, een bezoek aan de Frauenkirche en een eerste kennismaking met de schatten van Keurvorst Augustus konden, we ons opmaken voor Fidelio.

 

Deze enige opera van Beethoven heeft als leidend thema: gevangenschap en vrijheid door liefde. Het werd prachtig vertolkt, waarbij de enscenering toch een griezelig hoog Stasi en Gestapo karakter had. Het zal ongetwijfeld de bedoeling van de regisseur zijn geweest.

Gevangenschap met autoritaire baasjes in lange jassen en zwarte laarzen domineerden daardoor de voorstelling. (Maar dat is een persoonlijke indruk) Het was in ieder geval uniek om in dit ‘nieuwe’ monument in nep barok stijl deze voorstelling bij te wonen.

De finale van deze reis was het bezoek op de ochtend voor het vertrek aan de volledig gerestaureerde kluiskamers van de Hofburg van Keurvorst Augustus de Sterke, de gekroonde vorst van de deelstaat Saksen uit het geslacht Wettin. Ruim 800 jaar zaten de Wettin’s op de Saksische troon. Mooi uitgebeeld in een muurschildering van Meisner porselein.

 

In die periode hebben ze zich goed in de mooie spullen weten te steken. Augustus, een tijdgenoot van Lodewijk XIV, deed qua rariteitenkabinetten niet voor zijn soortgenoten onder. Het meest bijzondere uitgesneden ivoor, honderden zilveren schalen en bekers, miniaturen met parels, edelstenen en diamanten waar je ook keek en heel veel goud dat er overal blinkt. Een ware schatkamer.

 

Met veel dank aan Cosima, Sytse, Bonne en Michiel werd afscheid genomen van een boeiend midden-Europees centrum dat een hoofdrol heeft gespeeld in de ontwikkeling van handel, kunst en cultuur in de westerse wereld.

Onze Lieve Heer op Zolder en de openbaring van Bob

 

Donderdag 30 augustus 2018

Olv Jop met 11 man sterk naar de Wallen waar we op bezoek gingen bij de RK ‘huiskerk’  uit de 17e eeuw, thans het museum ‘Onze Lieve Heer Op Zolder’

De rondleidster was er speciaal voor uit Friesland gekomen. Maar ze had ook een boel te vertellen. Saillante details over het leven van de rijken en de armen in het 16e en 17e eeuwse Amsterdamse stadshart. Ene Hartmann, die tijdens de 30-jarige oorlog uit Duitsland was gevlucht met zijn familie,  had zijn vrijheid en heil in Amsterdam gezocht. Vele Duitsers waren hem voorgegaan. Zij waren de gastarbeiders in die tijd die voor de uitbouw van de grachtengordel zorgden. Kanalen graven, huizen bouwen en meer van die klussen. Hartmann begon als bakkersknecht, maar had meer in zijn mars. Hij werkte zich op tot een ‘gegoede burger’, zij het van RK-huize. Naar mate zijn welvaart toenam en zijn vastgoed bezit zich vanaf de Oudezijds Voorburgwal naar achteren uitbreidde, nam ook het volume van zijn zolder toe. Hij liet er een ‘ RK-huiskerk ‘ bouwen. Dus geen clandestiene schuilkerk, Een beeld dat bij Bob  in het hoofd zat. In de binnenstad van Amsterdam waren er zo’n 50-tal ‘ huiskerken’ in die periode. Remonstranten, Katholieken, Lutheranen en andere van het Hollandse Gereformeerde geloof afwijkende religies. En al die huiskerkjes waren bekend bij het stadsbestuur. Ze waren ook een belangrijke bron voor het heffen van belastingen. O.a. om brandwachten in te zetten, want met smeltende miskaarsjes weet je het nooit. Hollands pragmatisme. Geld laat een hoop toe. Zoals een zilveren blikje met een zilveren lepeltje waarin door een priester gewijd zand ging. Een paar schepjes in het graf, de kist er op en een paar schepjes op de kist en je was in ‘gewijde’ grond begraven. Dat voorkwam een boel gezeur op begraafplaatsen.
Ook het woekeren met de ruimte op zolder leidde tot pragmatische oplossingen, zoals de wegklapbare preekstoel en de blaasbalg en bediening daarvan voor de lucht in het orgel.

Na deze leerzame lessen over 17e eeuw pragmatisme kreeg het lunchgedeelte aandacht. Te voet naar Haarlemmerstraat 9 waar de Bistro Neuf zich bevindt. Met Michelin ster.
Een relatief klein pijpenlaatje van een zaak waar we in een alkoof werden geperst. Voor Rik was er nog maar net plaats. Maar dat deerde niet. Het bevorderde de sfeer. De keuze viel snel op Cote de Boeuf voor twee. Daar was niks mis mee. Ook niet met de wijntjes en de voorgerechten. Eerlijke happen en prettige plonk.

Er was nog even een vraag of de wijn voor rekening van de afwezige jarige Jan Hein zou zijn, maar uiteindelijk werd die toch hoofdelijk omgeslagen onder het toedrinken van de afwezige jarige.  Hij had immers al op de 29e tijdens het HMLC Golf uitje op de Kennemer de wijn aangeboden ( Waarvoor nogmaals dank, Jan Hein !)

Er werd ook nog even stilgestaan bij de juli-bijeenkomst. Vijf leden gingen olv Bram de natuur in bij Huize Leyduin te Bennebroek.  Met boswachter als gids. Ook deze bijeenkomst werd zeer positief beoordeeld, inclusief de lunch in de plantenkas van het landgoed.

2 October wordt het Dresden. 25 October en  29 november een reguliere bijeenkomst.

Op 25 October wordt het ‘ Aan Zee’ in het Gemeentemuseum te Den Haag met lunch bij ‘Catch’ aan de binnenhaven in Scheveningen.

Voor 29 november heb ik staan dat Aris en Rik deze bijeenkomst de leiding hebben.

Het jaar wordt op zondag 16 december afgesloten met de eindejaars-bijeenkomst waarbij Fenny en Lex onze gastvrouw en gastheer zijn.

Bezoek kunstcollectie De Nederlandse Bank (DNB) 29 maart 2018

Het vroeg wat tijd en geduld van Alexander, maar op 29 maart waren we zowaar met 15 leden (vrijwel volledig) te gast bij de voorzitter van de kunstcommissie van DNB, de heer Alexander Strengers.

Alexander Strengers heeft samen met de leden van de Kunstcommissie de collectie, die zijn oorsprong vindt in het begin van de 20e eeuw, in 25 jaar tijd verder uitgebouwd. Wim Duisenberg was als president betrokken bij de oprichting van de Kunstcommissie in 1982. Zijn opvolger Nout Wellink was ook geïnteresseerd in hedendaagse kunst en wilde graag prikkelende werken in vergaderzalen om te gebruiken als ijsbreker voor een gesprek met bezoekers. Inmiddels bestaat de collectie uit circa 1250 stukken. Functioneel verspreid over gangen, kamers, openbare ruimten en er staat zelfs een grote Zadkine op het Westeinde bij de hoofdingang.

In oorsprong werden door leden van de directie eind negentiende en begin twintigeeuwse kunst verzameld voor de representatieve ruimten in het bankgebouw. Met de komst van een Kunstcommissie werd het verzamelbeleid hedendaags. Strengers vertelt dat hij, niet gehinderd door enige kennis van hedendaagse kunst, in het begin werd gecoacht door onder meer Rudy Fuchs en Jan Dibbets. Zowel met gevestigde kunstenaars als met jong talent werd de verzameling opgebouwd. Werk van oud-residents van de Rijksakademie  en van de Ateliers wordt in de collectie opgenomen.  Zo zijn er talentvolle kunstenaars geïnspireerd door het goud in de kluizen van DNB. Het leidde tot exposities met bijzondere foto’s, installaties en bronzen sculpturen.

Met de komst van de ECB in 1998 wordt van het uitgangspunt om uitsluitend kunst van Nederlandse bodem afgeweken en wordt de oriëntatie internationaal. Kunst van buitenlandse kunstenaars wordt dan actief verzameld, hetgeen prachtige kansen en uitdagingen biedt.

Met een aankoopbudget is circa € 100.000 op jaarbasis worden kunstwerken verworven bij Nederlandse en buitenlandse galeries. Met het verkopen van oudere kunstwerken en andere werken die niet goed meer passen binnen het beleid van de Kunstcommissie weet de Kunstcommissie de dynamiek van de verzameling gaande te houden ondanks een zuinige blik en kritische vragen over nut en noodzaak door enkele leden van de Raad van Commissarissen. Gegeven de vraag naar soortgelijke kunstwerken en een periodieke taxatie is de waarde van de collectie anno 2018 inmiddels zodanig dat de collectie als een belegging kan worden gezien met een rendement van circa 6% per jaar.

De kunstwerken zijn bestemd voor de werkruimten van de 1700 medewerkers die een of meerdere werken voor een periode van maximaal drie jaar kunnen lenen. Na die periode zijn ze beschikbaar voor andere leners. Gehechtheid aan een bepaald kunstwerk wordt niet gehonoreerd. Overigens is er betrekkelijk weinig inspraak van een kamerbewoner. Zelfs Klaas Knot moest de eerste zes maanden bij DNB een schilderij in zijn kamer accepteren dat hij zelf niet zou hebben uitgekozen. Inmiddels werkt hij naar volle tevredenheid tussen drie schilderijen die hem rust en inspiratie geven.

Zo ook het directielid, belast met het toezicht op de financiële instellingen in Nederland, die een prachtig werk van Rob Birza, een Amerikaanse soldaat voor een groep Moslimmannen met Air Kuwait tasjes, op zijn kamer kreeg.

 

Het bezoek werd beëindigd in de Kunstruimte, een soort interne galerie. Iedere zes weken wordt daar een expositie georganiseerd met talentvolle en gevestigde kunstenaars. Ook wordt werk uit de eigen collectie getoond. Op 29 maart hing er mooie ‘oude meuk’ die mogelijk van de hand wordt gedaan. Christie’s taxeert de stukken voor de executiewaarde, waarna medewerkers de mogelijkheid hebben het kunstwerk voor die prijs te kopen.

De leden van de HMLC kregen allemaal en exemplaar van het boek ‘In Zicht’ over de kunstcollectie mee naar huis.

Veel dank aan Alexander Strengers die van deze neventaak een hobby heeft weten te maken en ook een groot nationaal en internationaal netwerk van managers van bedrijfskunstverzamelingen om zich heen heeft verzameld. Hoeveel leuker kan je het hebben op je werk…..??

Na het bezoek aan DNB, waarbij we onder de indruk waren van de hoeveelheid beveiliging,  bewakers van de Koninklijke Marechaussee, interne begeleiders en beleefde gastvrouwen en gastheren, spraken we e.e.a. nog eens rustig na bij Restaurant Sluizer in de Utrechtsestraat. Prima menu met zalm/proscuito entrée, beef of kabeljauw en chocolade mousse toe. Een mooie bijeenkomst met dank aan onze Alexander voor de vasthoudendheid en de organisatie.

 

Tijdens de lunch werd naast ‘de wereld van Trump’ met vol optimisme toch ook de rest van het jaarprogramma besproken:

•   26 april : Architectuur Beurs van Berlage. Iedereen kan een introducée meenemen. Aanmelden voorzover dat nog niet is gedaan bij Theo en Ben.
•  mei / juni : zomerreces
• 26 juli : bezoek aan landgoed Elswout in Overveen olv Bram
• 30 aug : Jop regelt een cultureel (buiten) evenement
• 2 – 5 oct : Bezoek Dresden en Leipzig olv Sytse, Bonne en Michiel. Programma is rond. Details / mail volgt dezerdagen
• 25 oct : Philip regelt een museumbezoek
• 29 nov: Rik en Aris regelen een museum bezoek
• Kerstbijeenkomst: Lex en Fenny verwelkomen ons op een nader te melden dag

Rijksmuseum met Robert Uterwijk 22 februari 2018

Over klassieken, land van water, insecten, bloemen, verleidingen en symboliek

De Amsterdamse beeldend kunstenaar Robert Uterwijk geeft als kunsthistoricus rondleidingen op maat. Piet Hein had hem uitgenodigd voor een ochtend Rijksmuseum.
Met 10 van de 18 HMLC-leden en twee gasten togen we naar de zalen waar de meesters van de 17e eeuw hangen. Maar eerst kregen we van Robert een opfrisser Vaderlandsche Geschiedenis van de 16e en 17e eeuw. Gebrek aan adel leidde tot stadsstaten bestuurd door de burgerij. Een en ander verbeeld door de vele tableau’s van schutterijën.
Gebrek aan adel in de Nederlanden na het afzweren van de Spaanse landvoogd zorgde ook voor vrije handel. De vluchtelingenstroom van Joden en intellectuelen naar de noordelijke landen in Europa als gevolg van de Inquisitie zorgde voor een zeer internationale samenleving in de grote steden van de toenmalige randstad. Veelal lieden met netwerken voor handel en financiën in de verre landen. Dankzij de Laaglanders die aan het water woonden en leefden met hun boten en transporten over zee kwam de wereldhandel verder tot bloei. Tegelijkertijd de opkomst van schone kunsten en de opkomst van academici in deze wereld van voorspoed en globalisering. Nieuwe ontdekkingen, met navenante vragen over de essentie van het geloof en het wonder van de schepping van levende wezens, tot luizen toe, die met microscopen werden geanalyseerd en werden betrokken in de grootsheid van God..

Robert Uterwijk nam ons op levendige en speelse wijze mee in deze wereld van de 16e en 17e eeuw aan de hand van enkele schilderijen, zoals de kindermoord van Bethlehem van Cornelis van Haarlem (circa 1590). Een meesterstuk waarin klassieke sculpturen  model staan voor de posen van de brute soldaten. Dit vermengd met composities van Italiaanse schilders voor de posen van vrouwen en kinderen die als slachtoffers van het geweld in allerlei houdingen zijn afgebeeld. En hoe de compositie van het schilderij in zijn cirkelvorm het verhaal van de slachting vertelt.

Ook het doek van Van Haarlem (de Zondeval, 1592) met de erin verwerkte beelden die op de twijfel over goed en kwaad in het paradijs duiden, voorzien van een scala aan symboliek,  kreeg na de toelichting door Robert veel meer diepgang voor de leden van de HMLC.

 

Vervolgens keken we scherper naar een stilleven van een boeket bloemen en een fruitschaal. Allerlei soorten uit verschillende landen of werelddelen op één schilderij verzameld als ode aan de schepping, de welvaart en de globalisering van de handel. Tegelijkertijd een ode aan de natuurwetenschappen in die periode door de minitieuse toevoeging van insecten en ander klein gedierte. Elk beestje ook weer met een eigen symbolische betekenis.

Tenslotte het schilderij van de muze aan een spinet. Zij blijkt – uitgaande van de symbolische toevoegingen (de lege vogelkooi, de aangelijnde aap, de man in de deuropening) – een ‘lichtekooi’ (courtisane of minnares van de man) te zijn. Aanvankelijk denk je dat het een weduwe is met twee kinderen die smacht naar een nieuwe ‘lover’. Maar de symboliek uit de 17e eeuw, veelal geënt op gezegden van stadsdichters zoals Cats en andere zeden-predikers, spreekt duidelijke taal.

Door aldus gerichter te kijken naar een selectie van slechts vijf meesterstukken in het Rijks en hun context in de tijd, was dit bezoek en de toelichting erop door Robert Uterwijk weer een verrijking van ons culturele bewustzijn.

Met dank aan Piet Hein voor de organisatie.

De lunch werd na afloop genuttigd bij ‘Buffet van Odette’ aan de Prinsengracht.
De restaurantkeuze van Piet Hein staat altijd garant voor een mooie hap op een bijzondere lokatie. (Foto’s van de lokatie en smakelijke happen te zien op de website van Buffet van Odette)

 

Zesde Beukenhofdiner 14 februari 2018

DE KWESTBARE SAMENLEVING

Na de eerdere Beukenhofdiner’s over Privacybescherming voor de EU burger (2013) Conflicten in Afrika en in het Midden-Oosten (2014),  Rusland en Poeting anno 2015, De EU op een kruispunt in 2016 en Cyberwarfare en Cybercrime (2017) werd dit jaar gekozen voor een vraagstuk van milieu – en gezondheid.

Prof. Dr. Jaap van Dissel, directeur van het Centrum van Infectieziekten van het RIVM en hoogleraar Interne Geneeskunde aan de RU Leiden was onze inleider over het vraagstuk van bacteriologische en virale dreigingen en de beheersingsmaatregelen daartoe.

Tijdens zijn inleiding voor 13 leden van de HMLC en drie gasten ging hij in op de oorzaken en het verspreiden van bronnen voor epidemiëen.

• meer mens<> wild life contacten (ontbossing / Ebola)
• besmette overvliegers (eenden / vleermuizen / SARS)
• intensieve landbouw en veeteelt (Q-koorts / BSE / besmette tuinbouwproducten uit derde wereldlanden)
• transplantatie van dierlijke organen (varkensnieren met ‘slapende’ resistente bacteriëen)
• Mega cities (vervuiling door mensenmassa’s : riool>oppervlaktewater > veeteelt en landbouw > voedselketen mens)
• Wereldwijd en intensief reizen (moeilijker infectiebron te bepalen en bron in te perken)
• Technologische vooruitgang (80% van de bewoners van de Fiji-eilanden zijn door mazelen overleden toen besmette zeelui uit India per stoomschip suikerriet kwamen halen met een reistijd van circa 30 dagen. In de zeiltijd was de incubatietijd van een scheepsbemanning uitgewoed tijdens de zeereis van circa 70 dagen)
• Massatoerisme (hygiëne in attractieparken , openbaar vervoer, hotels, vliegvelden)
• Centrale personen die zorgen voor ‘super spreading’ tijdens de incubatieperiode (cabinepersoneel vliegtuigen, verplegend personeel, sexueel hyper-actieven)
• Quarantaine maatregelen zijn achterhaald door de complexiteit van een maatregel en politiek bezien weinig draagvlak (handelsverliezen)

Voorbeeld hieronder na microscopisch onderzoek van de contaminatie van een hotel verdieping in Hong Kong waar de primaire SARS-bron uit China logeerde. ( tapijt / liftknoppen / panelen in de gangen gecontamineerd)

Resistentie van (ecoli)bacteriëen door ongebreideld gebruik van antibiotica hoort ook bij het vraagstuk.

• Pharmaceutische industrie doet veel aan verkoop via huisartsen, met name in ontwikkelingslanden zoals India, China en in de meer zuidelijke kanden in de EU.
• Intensieve veeteelt en pluimveeindustrie verbruikt 2x zoveel als concumptie door de mens.
• In Nederland steekt het gebruik door patiënten relatief gunstig af t.o.v. de rest van Europa door een terughoudend distributiebeleid door huisartsen.

Tijdens de tafeldiscussie werd gesproken over de volgende vragen:

• Hoe nuttig is de jaarlijkse griepvaccinatie en hoe wordt de cocktail bepaald?
  • Gemiddeld zo’n 50 % nut, waarbij het nut voor kwetsbare doelgroepen hoger is. (M.n. medische risicogroepen, waaronder senioren)
  • Ervaringen met griepepidemiëen op het zuidelijk halfrond beïnvloeden de keuze voor de cocktail een half jaar later op het noordelijk halfrond.
• Moeten we niet meer doen aan het zelf opvoeren van weerstand tegen bepaalde bacteriëen ?
  • Vb: lokale bevolking drinkt ongezuiverd water zonder medisch probleem
  • Vb: Een Europeaan gaat dood na een zwempartij in de Ganges; een loco niet
  • Ja… lokale weerstand opbouwen helpt in bepaalde gevallen. Maar wij zijn niet loco als toeristen of zakenlui die in en uit vliegen.
• Accepteert men een bepaald percentage overlijdensgevallen en wordt daarna een epidemie aangepakt?
  • Aanpak is afhankelijk van de politieke prioriteiten en hoeveelheid geld die men er aan wil besteden. In Afrikaanse landen zijn geen prioriteiten, anders dan WHO / UN hulp. In Zuid-Europese landen ook minder prioriteiten
  • Vergrijzing van de populatie en toenemende vatbaarheid is zorgpunt en aandachtspunt. Het vereist een aanpak van alle stakeholders. Derhalve een lang en moeizaam trajekt, mede gelet op de toenemede kosten van gezondheidszorg in de collectieve uitgaven.
• Hoe is het gesteld met de problematiek van besmette ziekenhuizen?
  • Vergelijkend onderzoek in Europa heeft aangetoond dat de oorzaak vooral ligt in meer of minder hygiëne in ziekenhuizen, waarbij Nederland er gunstig uitspringt door het strikt toepassen van protocollen.
• Lopen we niet achter de feiten aan en kunnen we wel omgaan met een explosieve groei van de wereldbevolking en meer ‘slapende’ resistente bacteriëen?
  • Er moet op regio- en landenniveau worden gekeken naar de bevolkingsgroei en groei van bevolkingspopulaties. Zo is er in China een krimpende bevolking door het geboortebeperkingsbeleid. In Europa een vergrijzingsgolf. Afrika en Midden-Oosten zijn aparte regio’s.
  • Er wordt gewerkt met scenario’s die soms aanleiding zijn om het beleid bij te stellen en om in internationale gremia met alle betrokken stakeholders stapjes te zetten om tot ander beleid te komen.

Al met al een boeiende inleiding en discussie, met veel dank aan Prof. Van Dissel.

En dat terwijl wij genoten van een mooi Beukenhofdiner met Tartaar (zonder bacteriëen), Ossenhaas (zonder BSE), warme chocolade cake met ijs en Italiaanse wijn ( waarvan we weten dat zowel in Frankrijk en in Italië 30 % van al het landbouwgif gebruikt wordt in de wijnbouw)

Van die dingen……..en….neem altijd 100 ml alcohol cleaner  van de ETOS p.p. mee op reis ! Hygiëne is en blijft essentieel.