Dit Zeeuwse gezegde voor mensen die het laatste nieuws niet kennen is één van de vele opgedane lessen en ‘weetjes’ tijdens de Zeeuwse 2-daagse. Het stamt uit de blokkade van de Westerschelde bij fort Lillo in het nauw van van Bath in 1574. (Zie hierna)
Wandtapijt ter herinnering aan de strijd van de Zeeuwen tegen de Spanjaarden bij het Fort Lillo (nabij Doel) in 1574
Zes leden en twee gasten-vrienden (Hans Yntema en Paul Monking) waren van de partij op 30 en 31 oktober. Helaas moesten twee leden wegens mantelzorg en een medische oproep op het laatste moment afzeggen zodat er twee bolussen bij een voorziene koffiestop over bleven.
Bolussen en Zeeuwse Roem: culinaire cultuur van Zeeland
Het programma omvatte:
– Watersnood Museum nabij Ouwerkerk op Schouwen-Duiveland met gids Dhr Bakker
– Stadhuismuseum Zierikzee
– Stadswandeling Zierikzee met gids Theo van Dijk
– Stadswandeling Veere met gids Wim van den Broecke
– Wandtapijten met de zeeslagen van Geuzen tegen de Spanjaarden (1573/1574) in het Zeeuws Museum met gids Wim van den Broecke
Meerderen onder ons herinnerden zich nog de dramatische 1 februari nacht in 1953 met een dubbel hoog water, springtij en een Noordwester storm op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse kust.
Het resulteerde in vele dijkdoorbraken. In de bocht van de Oosterschelde en het Zijpe nabij het dorp Ouwerkerk ontstond het grootse gat. 50 meter breed en 13 meter diep. Tot november 1953 stroomde het water dagelijks twee keer met kracht het lage land van Schouwen- en Duiveland binnen en bij laag water er weer uit. Er werden betonnen caissons uit Portland (UK) aangevoerd van het type zoals in Arromanche in Normandië was gebruikt voor het aanleggen van een noodhaven om het gat uiteindelijk te dichten. Met het verschil dat er in Normandië een rots-zandgrond ligt en in het gat bij Ouwerkerk zompige modder. Met een fundering van zinkmatten met stenen konden de caissons redelijk vertikaal neergezet worden. In deze caissons bevindt zich het Watersnoodmuseum. Een museum dat is ingericht toen er steeds minder nabestaanden naar de kerk in Ouderkerk kwamen voor de jaarlijkse herdenking van de ruim 1850 overledenen van de ramp.
Overledenen per dorp. Hele families zijn omgekomen.
De hoger gelegen burchten en duingebieden op de eilanden en de versterkte dijk bij Westkapelle op Walcheren hielden het droog. De rest van de Delta werd één groot meer waarin vele kadavers van dieren dreven. Ook bomen ontkwamen niet aan de vernietiging door het dagelijks terugkerende zoute water. Zo staat er nu nog maar één oude beuk in Zierikzee waar het water ook maandenlang tot aan de dakgoten steeg.
Gevelstenen ter herinnering aan de stand van hoog water
Met een hoge mate van betrokkenheid vertelde gids Bakker zijn verhaal met als boodschap: hoe zal ons nageslacht omgaan met de geleerde lessen om rampen van dit soort te voorkomen of adequaat te managen als de ramp zich voltrekt ?
Volop aandacht voor dhr Bakker in het Vierde Caisson. Hij overleefde de ramp.
Met die gedachten togen we naar Middeleeuws Zierikzee en ontdekten dat er naast goede en slechte Dijkgraven meer te doen was in de Oosterschelde. In de oertijd liepen er Mastodonten, Mammoeten , reuze hyena’s, sabeltijgers en andere uitgestorven beesten rond. Delen van skeletten en kaken met kiezen zijn opgevist in de Oosterschelde.
Dijkdoorbraken zijn van alle tijden. Dijkgraven werden bespot voor hun mismanagement.
Hoe het leven in oertijden was op het land van de Oosterschelde
Naast visvangst, handel en transporten van o.a. hout, verdienden de Zierikzeëers hun geld met de winning van zout als conserveringsmiddel. Tijdens de stadswandeling met gids Theo van Dijk kregen we de nodige anekdotes te horen over de stad, zijn historie en haar inwoners.
De zeilers onder ons zullen Zierikzee tijdens het aanlopen ongetwijfeld met andere ogen gaan zien.
De zeilers onder ons zullen Zierikzee tijdens het aanlopen ongetwijfeld met andere ogen gaan zien.
Na een mooi verblijf in Hostellerie Schuddebeurs waar we heerlijk en soms wat luidruchtig hebben gegeten en gedronken togen we op 31 oktober met stralend maar koud weer naar Veere. Daar stond de gids Wim van den Broecke ons op te wachten. Deze krasse Zeeuw was tegen de wind per fiets uit Middelburg gekomen om ons meer te vertellen over de Oranjes, Schotten, Spanjaarden, Geuzen en de rivaliteit tussen Veere en Middelburg. Als oud universitair docent Economische geschiedenis (RUU en oud-collega van Maarten van Rossum waarover hij een duidelijke mening had) kwam de vaderlandse geschiedenis zeer tot leven. Van de CampVeerse Toren, de Schotse huizen, International Veere, het privilege voor de Schotse arbiters inzake geschillen over wol om hun eigen Ale te brouwen in Veere tot aan de maîtresse van Prins Maurits in het Princenhof in Middelburg.
Een opkikkertje in de CampVeerse Toren in Veere
Het hoogtepunt was toch wel het bezoek aan de zaal met wandtapijten in het Zeeuws Museum in Middelburg. De voorstellingen van de zeeslagen op de Wester- en Oosterschelde. Met de precisie van een borduurwerk geweven in wandtapijten van 8,5 X 5 meter.Een techniek die niet meer beheerst wordt. Één van de voorstellingen is de blokkade van de Westerschelde gedurende drie maanden in 1574 door de Zeeuwen vanuit het fort Lillo. Dit gehucht in het Nauw van Bath speelde een hoofdrol voor het verdrijven van de Spanjaarden uit Middelburg. De Spaanse vloot kon vanuit Antwerpen zelfs niet tijdens hoog water door het Nauw van Bath. Het lag vol met gezonken schepen en stenen. Het enkele schip dat er langzaam door probeerde te breken was een makkelijk doelwit voor de Zeeuwen die vanuit het fort schoten of voor de schepen van de Oranje-gezinde Geuzen die ze ten westen van het Nauw opwachtten. En de Zeeuwen die in het Fort Lillo verbleven hadden geen idee hoe het in die periode met de Middelburgers was gegaan. Vandaar het gezegde: ‘Je komt toch niet van Lillo ?’
Al met al een boeiend bezoek waarbij we kennismaakten met de strijd van de Zeeuwen tegen en met het water door de eeuwen heen.
Luctor et Emergo
(Stoel van de Commissaris der Koning in de Statenzaal)
