8e Beukenhofdiner 29 januari 2020

Natuurkunde en Klimaat

Inleiding door en discussie met Prof. Dr. Kees de Lange
Fysicus en oud Senator

Het thema “De kwetsbare samenleving” vormt de leidraad voor de onderwerpen van het jaarlijkse Beukenhofdiner van de HMLC. Tijdens de bijeenkomst in Zeeland is besloten het onderwerp ‘Feiten en bedrog inzake de Klimaatdiscussie’ ter tafel te brengen.

Prof. Dr. Kees de Lange, emeritus hoogleraar natuurkunde aan de VU en de UvA, heeft zich met enkele andere fysici verdiept in modellen over het klimaat, mede op basis van studies en metingen van elementen die als geheel van invloed zijn op wat wij noemen: ‘klimaat’

Het KNMI schrijft : “Om het klimaat te bepalen wordt gekeken naar het gemiddelde over 30 jaar van temperatuur, vocht, luchtdruk, wind, bewolking en neerslag. Dagelijkse en jaarlijkse variaties en hoe vaak extremen voorkomen zijn ook van belang”

Daaruit komt dan een kenmerkend patroon dat per lokatie en regio op de wereld anders kan zijn. (Tropisch klimaat; sub-tropisch klimaat; mediterraan klimaat, zeeklimaat, poolklimaat, Klimaat in Zuid-Limburg etc )

Stand van de zon ( zomer / winter; aardas) temperatuur, saliniteit van oceanen en aangrenzende zeeën, loop van dominante zeestromingen (zoals de golfstroom), reflectie van de zon door o.a. wolken, infra rood absorptie en emissie door aardoppervlak en zee-oppervlak zijn van invloed op bovenstaande parameters. Hoe de ruimte van ons sterrenstelsel als geheel met zonnewind en variërende gasexplosies van de zon doorwerkt op de hoeveelheid zonnestraling op het aardoppervlak en absorptie van zonreflecties in de tropopauze van onze planeet, is totaal onbekend.

Het spreekt voor zich dat dit een zeer complex geheel is, waarbij de interactie tussen parameters en de mate van verandering en correlatie van bepaalde parameters wetenschappelijk nog onbekend is. Slechts met ‘best guesses’ kan men een lange termijn model voor het klimaat over 30 jaar opstellen….voor wat het waard is.
De voorspellingen van de ‘Club van Rome’ zaten er op onderdelen goed naast.

Beeldvorming op basis van een toekomstbeeld of waanbeeld is door de eeuwen heen een bekende methode om het volk te manipuleren. Ook het verketteren van wetenschappers die op basis van zuiver denken tot andere inzichten komen (zoals Galileo) past bij het manipuleren van volksopvattingen. Kees de Lange maakte dat mee in zijn periode als Senator en ervaart het nog steeds wanneer hij met ‘niet-wetenschappers’ spreekt die vooral een politieke agenda hebben omarmd waar nieuwe feiten of nieuwe inzichten niet in passen.

In zijn bijdrage voor OpinieZ en tijdens zijn presentatie noemde Kees de Lange de flagellanten, die door publieke geseling meenden in de Middeleeuwen de pest te kunnen bestrijden, gaf hij het voorbeeld van de inquisitie die Galileo achtervolgde voor zijn nieuwe astronomische inzichten, Goebbels als mediamanipulator en EU vice-voorzitter Frans Timmermans als iemand die aan megalomane waanzin lijdt.

Vanuit natuurkundige theorieën en meetbare feiten, met name door satellieten, werd ingegaan op de ontwikkeling van een gemiddelde temperatuur op aarde en de ontwikkeling van CO2 in de atmosfeer. De conclusie van Prof. De Lange c.s. is dat er geen causaal verband is tussen de temperatuurbewegingen en de hoeveelheid CO2 op aarde. Jaarringen van fossiele bomen waren belangrijke indicatoren voor vaststelling van de mate van CO2 in bepaalde tijdspannen.

Hij refereerde ook aan perioden van een warmere aarde (de warme Romeinse periode met Hannibal die met Olifanten over de Alpen trok) en de kleine ijstijd in de 16e/17e eeuw in onze streken. De proxy-metingen van de CO2 concentratie in het geologisch verleden vergeleken met het heden laten zien dat er destijds aanzienlijk meer CO2 aanwezig was dan thans, terwijl de temperatuur niet altijd hoger was.

Waar komt de massahysterie en politieke klimaatagenda dan vandaan? Welke politieke, individuele of zakelijke belangen zitten er achter? Is onze Ministerraad o.l.v. Mark Rutte de weg kwijt geraakt of buigen de (neo-)liberale politieke partijen mee met de ‘groenen’ die onder de jongere (en beïnvloedbare generatie) veel aanhang hebben?
Wat is de rol van de grote oliemaatschappijen hierbij ? Want steeds weer blijkt dat er meer dan genoeg betaalbare/winbare fossiele brandstof in kustgebieden en woestijnen zit dat beetje bij beetje als ‘nieuwe ontdekking’ wordt gepresenteerd.

Onze gast en oud-ambassadeur in Australië Willem Andreae bracht in dat in Australië de huidige regering er alles aan doet – met steun van mijnbouwers en exporteurs – om de primaire exportbron (steenkool) overeind te houden. Een helder doel en belang, waarbij milieu en klimaat zeker geen leidende thema’s zijn zolang de huidige regering aan de macht is. Het zelfde geldt voor de ‘America First’ politiek van de regering Trump.

Prof. De Lange onderscheidt duidelijk milieu issues van klimaat issues en de impact van toenemende urbanisatie op de lokale biosfeer. In de publieke discussies wordt die scheiding niet duidelijk gemaakt.
Lokale vervuilingen moeten lokaal worden aangepakt, tenzij de bron grensoverschrijdend is. Zoals het ontzwavelen van ruwe olie voordat de raffinage begint. Daardoor is zure regen bestreden. Zo is de uitstoot van stikstof en ammoniak door intensieve veehouderij in relatie tot de gekozen Natura 2000 gebieden een lokaal probleem waar windmolens op zee niet tegen helpen. Daarbij is vastgesteld dat de meeste stikstof en fijnstof in het oosten van het land afkomstig is uit het Ruhrgebied.

Een ‘fake’ discussie als het over ‘duurzame energie’ gaat. Wat is duurzaam ?

Voor alles gaat het bij energie over : betrouwbare levering, veilig en beschikbaar voor iedereen’. Dieselolie is de levensader van de Europese transportwereld. De vraag is of elektrisch rijden op die schaal ook een betrouwbare levering oplevert en overal in de EU betaalbaar zal kunnen zijn. Idem voor de luchtvaart en scheepvaart.
(N.B. De Betuwelijn is een mooi en duur elektrisch initiatief, maar de files met vrachtwagens op de wegen in Europa zijn langer)
Tijdens een recent bezoek aan China is het Prof. De Lange duidelijk geworden dat de Chinese ambities voor elektrisch rijden vooral gericht zijn op de export naar Europa en minder om in eigen land te worden toegepast.

Het alternatief van een waterstofmotor is een mogelijke optie, maar stelt hoge eisen aan veiligheid, gegeven het explosieve karakter van waterstof in elke mengverhouding met zuurstof uit de lucht.

En als het over de energievoorziening voor huishoudens en industrie gaat moeten windmolen en zonneparken met een ‘dual system’ voor extra capaciteit en grote energiebuffers worden gebouwd om  piekvermogens te kunnen leveren in perioden van weinig wind of weinig zon. Dus veel duurder door de vereiste ‘back up’ capaciteit.
Becijferd is dat de toename van de wereldbevolking tot 2040 in Afrika en Azië tot ‘energie armoede’ gaat leiden. Om alleen al aan de energiebehoefte van deze additionele bevolking te voldoen, gegeven de bestaande energiebehoeften, is 30% meer fossiele brandstof en/of kernenergie nodig. Wind en zon kunnen daar op kleine schaal een beetje bij helpen.

De mogelijkheid van kernfusie werd ook genoemd. Voor deze technologie is dusdanig veel research nodig dat het niet snel op grote schaal kan worden toegepast.

De nieuwe technologie van energieopwekking met Thorium 90 (aanzienlijk minder afvalproducten vergeleken met Uranium met zeer lange halfwaardetijden) biedt wezenlijke duurzame oplossingen. Men zou er goed aan doen een vriendelijker term voor deze variant te bedenken en zo het beladen woord “kern-energie” te vermijden. De recente ontwikkeling in het VK waar vijf nieuwe kerncentrales komen is wellicht een goede zet in de richting om kernenergie als duurzame energiebron weer ter tafel te brengen. En misschien kan EDF (de franse centrale energie maatschappij) helpen met het promoten van deze duurzame, veilige en voor iedereen in de EU beschikbare bron van energie.

Het thema ‘stijging van de zeespiegel’ kwam ook aan bod.
Het kan niet ontkend worden dat in Groenland en in Noord Canada sneeuw en ijs harder smelt dan zo’n 20 jaar geleden. Ook is duidelijk dat wij anno 2020 een relatief warme winter hebben. Een andere positie dan in het verleden van het Atlantisch hoge drukgebied en het hoge drukgebied boven Centraal Europa lijkt daar vooral de oorzaak van te zijn. De Atlantische depressies lopen nu veelal via IJsland naar Groenland. Een gebied dat niet voor niets ‘Groenland’ heet. Er zijn recent resten van wijngaarden gevonden op Groenland. Wellicht kunnen jaarringen van deze wijnstokken meer licht werpen op de relatie tussen temperatuur en CO2 ter plaatste in die periode. En wellicht hebben oceanografen meer metingen over een gewijzigde loop van de dominante Atlantische golfstroom en zo ja, wat de mogelijk oorzaken daarvan zijn bij de bron van de Golfstroom: de Caraïbische zee.

Wat de Nederlandse situatie betreft lichtte Prof. De Lange toe dat West-Nederland als veenland al tenminste 1000 jaar aan het inklinken is. Daarom worden er al eeuwen lang dijken gebouwd en verhoogd en volgen wij nauwlettend de verschuivingen van de duinen.  Overigens treedt de wereldwijde zeer geleidelijke stijging van de zeespiegel niet overal op. In Scandinavië, dat nog steeds als landmassa aan het terugveren is (in de hoogte) na bevrijd te zijn van de massa’s ijs van de laatste ijstijd, stijgt het land sneller dan de zeespiegel.

Het zijn allemaal onderdelen van het complexe model dat ‘planeet Aarde’ heet en waar zonder goed meetbare feiten en zonder rationele argumenten in plaats van ‘ wild guessing en gemeenplaatsen’ geen sluitend model van te maken is.
Beleid dat op metafysisch drijfzand is gebaseerd moet gedoemd zijn te mislukken.

Geconcludeerd werd dat gelijk hebben en gelijk krijgen twee verschillende dingen zijn, zoals Galileo ook al had ervaren. Het ombuigen van de heersende publieke klimaatopinie is de feitelijke uitdaging waar wetenschappers voor staan. Geen eenvoudige zaak, maar wel noodzaak om onze dierbare spaarcenten niet te laten verkwanselen door nieuwe kleermakers van EU-keizertjes.

Al met al een boeiende avond met een deskundige en boeiende spreker.

Heren Museum Lunch Club 30 januari 2020

 

 

Kasteel De Haar: reisaccessoires de luxe

Vanaf de 18e eeuw reisden de aristocratie en nouveau riche graag ‘de luxe’. Hun hebben en houden werd meegezeuld door bedienden. Koetsen vol koffers begeleidden hen op hun paden van bezoeken aan soortgenoten tot bruiloften en partijen.
Deel van de reisbagage was meestal ook een koffer met persoonlijke toiletartikelen. Soms ook een picknick-koffer, want je moest onderweg natuurlijk als Heer en Dame eten, scheren, poederen, nagels knippen, eenvoudig naaiwerk verrichten of een brief schrijven. En dan ook nog wat kaarslicht er bij en als het kan met een spiegel.

Jaap Kamp en zijn vrouw Mies kwamen bij toeval via een focus op oud zilver deze bijzondere en mooie ‘rariteiten’ op het spoor. Ze verdiepten zich vooral in de historie achter zo’n reiskoffer. Ze reizen nu in het kielzog van een bijzondere vondst op zoek naar de geschiedenis van de koffer en zijn of haar vroegere eigenaar. Een mooie passie die ze op mooie lokaties brengt. Hun verzameling van een tiental stukken is inmiddels gedoneerd aan het Rijksmuseum.

Jaap Kamp licht de reiskoffer van Napoleon en de inhoud daarvan toe.

Een aantal van deze stukken uit hun voormalige verzameling is voor zes maanden uitgeleend aan het Kasteel De Haar in Haarzuilens.

De reisaccessoires :  van de nooit door Louis Vuitton afgeleverde picknickkoffer besteld door Denys Finch Hatton voor zijn geliefde, de Deense schrijfster Karen Blixen ( Out of Africa / Shadows in the Grass). Hij verongelukte met zijn vliegtuig in Afrika tijdens de bestelperiode van de koffer. Ook de boudoir set van Koningin Emma was aanwezig, die van Sarah Bernard en een met diamanten bezet nagelgarnituur.

Tijdens het bezoek aan deze collectie in Kasteel de Haar kregen we ook een rondleiding door het kasteel en mochten we zelfs onder leiding van directrice Katrien enkele gastenkamers bezoeken.

Het neo-klassieke kasteel is gebouwd vanaf 1890 door de bekende architect Pierre Cuypers (o.a. Rijksmuseum, Amsterdam CS) in opdracht van Baron Etiënne Van Zuylen van Nijevelt en diens echtgenote Hélène de Rothschild. De typisch katholieke bouwstijl van Cuypers is duidelijk terug te zien in het kasteel. Er wordt vaak beweerd dat het een ‘Nep-kasteel’ is. Dat is onjuist.
Het kasteel is herbouwd op de ruïne van het voormalige Kasteel de Haar, waarvan de oudste acte teruggaat tot 1391.

Ruïne van Kasteel de Haar in april 1887 en het kasteel omstreeks 1650

Kasteel De Haar op 28 november 2019

Hélène was een 3e generatie erfgename van de schatrijke bankiersfamilie Rothschild. Door onderlinge familiehuwelijken en verervingen kwam een groot deel van het familiekapitaal in haar handen. Dat moest gevierd worden ! Met de grandeur uit de tijd van het begin van de 20e eeuw.

Hoewel de baron en barones nooit van plan waren om het kasteel permanent te gaan bewonen, werd het toch van alle gemakken voorzien die aan het einde van de 19e eeuw in Europa leverbaar waren. Het kasteel moest zeer comfortabel worden om er in ieder geval in de nazomer, in augustus en september, op grootse wijze gasten te kunnen ontvangen. Voor Nederlandse begrippen was de inrichting van het kasteel met deze moderne snufjes opzienbarend. Er kwam elektrische verlichting met een eigen generator, en centrale verwarming met behulp van een lage-druk-stoom-systeem. De keuken was voor die periode eveneens zeer modern.

Voor de grote partijen is er uiteraard een balzaal nodig waar de collectie unieke kunstwerken kon worden getoond. Drie unieke wandtapijten uit 1510 markeren er een wand. De minstrelen zaten op een balkonnetje buiten zicht in de nok van de balzaal.
Uiteraard ook een centrale Ridderzaal voor banketten. Rond deze centrale ruimten liggen  de meer ‘cosy’ vertrekken en functionele ruimten, zoals de biljartzaal (waar de reiskoffers werden geëxposeerd op de Snookertafel), de bibliotheek met schouw vol familiewapens, de salon waar de baron en barones zich gerieflijk met een boek konden terugtrekken, de telefoonkamer en de schrijfkamer.

Het kasteel en de tuinen met een mooi park zijn zeker de moeite waard om nog eens te bezoeken. Dat kan uiteraard ook door een rondje golf te spelen op de er naast gelegen Golfclub De Haar.
Tuinarchitect Hendrik Copijn heeft er in 1895 – na een aanvankelijk minder geslaagd  tuinontwerp van Pierre Cuypers – een fraai Engels landschapspark van gemaakt met Franse stijltuinen rond het kasteel..

Uit de hele provincie Utrecht zijn  in 1895 ca 7000 bomen van tenminste 40 jaar oud aangevoerd en geplant, met uitdrukkelijke instructies van de baron himself.

Met dank aan Etienne en Hélène voor dit erfgoed.

 

Na dit bezoek moesten wij ons haasten om rendez-vous te maken met de auto-poolers uit Aerdenhout in ’t Amsterdammertje te Loenen. Dit Michelin ster restaurant had een speciaal arrangement voor ons in voorbereiding. Het maakte een hoop goed voor het gemiste bezoek aan het kasteel door dit viertal. In de ochtendspits tijdens plenzende regen hadden ze even klem gezeten in de buurt van Haarlem.

Je komt toch niet van Lillo…..?

Dit Zeeuwse gezegde voor mensen die het laatste nieuws niet kennen is één van de vele opgedane lessen en ‘weetjes’ tijdens de Zeeuwse 2-daagse. Het stamt uit de blokkade van de Westerschelde bij fort Lillo in het nauw van van Bath in 1574. (Zie hierna)

Wandtapijt ter herinnering aan de strijd van de Zeeuwen tegen de Spanjaarden bij het Fort Lillo (nabij Doel) in 1574

Zes leden en twee gasten-vrienden (Hans Yntema en Paul Monking) waren van de partij op 30 en 31 oktober. Helaas moesten twee leden wegens mantelzorg en een medische oproep op het laatste moment afzeggen zodat er twee bolussen bij een voorziene koffiestop over bleven.

Bolussen en Zeeuwse Roem: culinaire cultuur van Zeeland

Het programma omvatte:

– Watersnood Museum nabij Ouwerkerk op Schouwen-Duiveland met gids Dhr Bakker

– Stadhuismuseum Zierikzee

– Stadswandeling Zierikzee met gids Theo van Dijk

– Stadswandeling Veere met gids Wim van den Broecke

– Wandtapijten met de zeeslagen van Geuzen tegen de Spanjaarden (1573/1574) in het Zeeuws Museum met gids Wim van den Broecke

Meerderen onder ons herinnerden zich nog de dramatische 1 februari nacht in 1953 met een dubbel hoog water, springtij en een Noordwester storm op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse kust.

Het resulteerde in vele dijkdoorbraken.  In de bocht van de Oosterschelde en het Zijpe nabij het dorp Ouwerkerk ontstond het grootse gat. 50 meter breed en 13 meter diep. Tot november 1953 stroomde het water dagelijks twee keer met kracht het lage land van Schouwen- en Duiveland binnen en bij laag water er weer uit. Er werden betonnen caissons uit Portland (UK) aangevoerd van het type zoals in Arromanche in Normandië was gebruikt voor het aanleggen van een noodhaven om het gat uiteindelijk te dichten. Met het verschil dat er in Normandië een rots-zandgrond ligt en in het gat bij Ouwerkerk zompige modder. Met een fundering van zinkmatten met stenen konden de caissons redelijk vertikaal neergezet worden. In deze caissons bevindt zich het Watersnoodmuseum. Een museum dat is ingericht toen er steeds minder nabestaanden naar de kerk in Ouderkerk kwamen voor de jaarlijkse herdenking van de ruim 1850 overledenen van de ramp.

Overledenen per dorp. Hele families zijn omgekomen.

De hoger gelegen burchten en duingebieden op de eilanden en de versterkte dijk bij Westkapelle op Walcheren hielden het droog. De rest van de Delta werd één groot meer waarin vele kadavers van dieren dreven. Ook bomen ontkwamen niet aan de vernietiging door het dagelijks terugkerende zoute water. Zo staat er nu nog maar één oude beuk in Zierikzee waar het water ook maandenlang tot aan de dakgoten steeg.

Gevelstenen ter herinnering aan de stand van hoog water

Met een hoge mate van betrokkenheid vertelde gids Bakker zijn verhaal met als boodschap: hoe zal ons nageslacht omgaan met de geleerde lessen om rampen van dit soort te voorkomen of adequaat te managen als de ramp zich voltrekt ?

Volop aandacht voor dhr Bakker in het Vierde Caisson. Hij overleefde de ramp.

Met die gedachten togen we naar Middeleeuws Zierikzee en ontdekten dat er naast goede en slechte Dijkgraven meer te doen was in de Oosterschelde. In de oertijd liepen er Mastodonten, Mammoeten , reuze hyena’s, sabeltijgers en andere uitgestorven beesten rond. Delen van skeletten en kaken met kiezen zijn opgevist in de Oosterschelde.

Dijkdoorbraken zijn van alle tijden. Dijkgraven werden bespot voor hun mismanagement.

Hoe het leven in oertijden was op het land van de Oosterschelde

Naast visvangst, handel en transporten van o.a. hout, verdienden de Zierikzeëers hun geld met de winning van zout als conserveringsmiddel. Tijdens de stadswandeling met gids Theo van Dijk kregen we de nodige anekdotes te horen over de stad, zijn historie en haar inwoners.
De zeilers onder ons zullen Zierikzee tijdens het aanlopen ongetwijfeld met andere ogen gaan zien.

Na een mooi verblijf in Hostellerie Schuddebeurs waar we heerlijk en soms wat luidruchtig hebben gegeten en gedronken togen we op 31 oktober met stralend maar koud weer naar Veere. Daar stond de gids Wim van den Broecke ons op te wachten. Deze krasse Zeeuw was tegen de wind per fiets uit Middelburg gekomen om ons meer te vertellen over de Oranjes, Schotten, Spanjaarden, Geuzen en de rivaliteit tussen Veere en Middelburg. Als oud universitair docent Economische geschiedenis (RUU en oud-collega van Maarten van Rossum waarover hij een duidelijke mening had) kwam de vaderlandse geschiedenis zeer tot leven. Van de CampVeerse Toren, de Schotse huizen, International Veere, het privilege voor de Schotse arbiters inzake geschillen over wol om hun eigen Ale te brouwen in Veere tot aan de maîtresse van Prins Maurits in het Princenhof in Middelburg.

Een opkikkertje in de CampVeerse Toren in Veere

Het hoogtepunt was toch wel het bezoek aan de zaal met wandtapijten in het Zeeuws Museum in Middelburg. De voorstellingen van de zeeslagen op de Wester- en Oosterschelde. Met de precisie van een borduurwerk geweven in wandtapijten van 8,5 X 5 meter.Een techniek die niet meer beheerst wordt. Één van de voorstellingen is de blokkade van de Westerschelde gedurende drie maanden in 1574 door de Zeeuwen vanuit het fort Lillo. Dit gehucht in het Nauw van Bath speelde een hoofdrol voor het verdrijven van de Spanjaarden uit Middelburg. De Spaanse vloot kon vanuit Antwerpen zelfs niet tijdens hoog water door het Nauw van Bath. Het lag vol met gezonken schepen en stenen. Het enkele schip dat er langzaam door probeerde te breken was een makkelijk doelwit voor de Zeeuwen die vanuit het fort schoten of voor de schepen van de Oranje-gezinde Geuzen die ze ten westen van het Nauw opwachtten. En de Zeeuwen die in het Fort Lillo verbleven hadden geen idee hoe het in die periode met de Middelburgers was gegaan. Vandaar het gezegde: ‘Je komt toch niet van Lillo ?’

Al met al een boeiend bezoek waarbij we kennismaakten met de strijd van de Zeeuwen tegen en met het water door de eeuwen heen.

Luctor et Emergo

(Stoel van de Commissaris der Koning in de Statenzaal)

HAARLEM : rondleiding BAVO en expositie Frans Hals Hal ‘Virtuoos” 29 augustus 2019

Na de koffie bij Brinkman met 8 man naar de Bavo voor een rondleiding.
Onze rondleidster kreeg ons gezelschap om haar proeve van bekwaamheid af te leggen.
Twee ‘ coaches / examinatoren’ volgden haar nauwgezet, maar wij waren er wel uit: een voortreffelijke gids die veel details over de bouw, interieur en de vele grafzerken wist te vertellen. Want zoals Michiel opmerkte: “het is hier gewoon een kerkhof !”

Interessant was de bouw van de toren ( in hout en lood) en de vele uitingen van notabelen in de kerk. Hoe meer je ‘schoof’ hoe beter de plek dicht bij de Here. Niet alleen in het heden, ook in het hiernamaals.

Michiel leunt hier op een ‘ elleboogsteun’ van een hangplek. Want er werd staande in het Hoogaltaar langdurig geluisterd en gebeden.
Frans Hals ligt begraven in het Hoogaltaar. Aanvankelijk lag hij in het graf zijn schoonvader. Dat vond men op zeker moment ongepast, want de beroemde Haarlemmer verdiende een eigen graf. Dus werden zijn resten acht meter meer naar rechts onder de grond gelegd. Dat vonden latere diakenen weer ongepast, zodat hij nu toch weer op zijn oorspronkelijke plek ligt.

Het orgel van de Bavo mag er ook zijn. Met zo’n 5800 loden muziekpijpen is het een uniek instrument waar zelfs Mozart nog op heeft gespeeld toen hij een reis naar Nederland maakte. De oude heer Enschedé had hem met een gedrukt muziekboek verleid naar Haarlem te komen. Uiteraard om dan een ‘huisconcert’ in de Bavo te vertolken.

“Moed overwint geweld”

Na de Bavo meteen om de hoek naar de voormalige Vleeshal uit 1604 waar inmiddels een dependance van het Frans Hals Museum in zit. De expositie ‘ VIRTUOOS’ van Israels tot Armando’ was boeiend. Een breed scala aan nationale schilders werd gepresenteerd met de focus op zwierige penseelstreken en een grote mate van meesterschap.

Ook hier hadden we weer een uitstekende rondleidster. Haar duidelijke uitleg trok zelfs een aantal dames die zich spontaan wilde voegen in ons gezelschap, wat oogluikend werd toegestaan.

Breitner was mooi vertegenwoordigd met enkele werken. Ook Breitner had wat met passerende dames, waarbij de zwierige rokken treffend zijn voor zijn virtuositeit.

Het tot stand komen van een virtuoos doek werd ook toegelicht aan de hand van citaten van de maker, waarbij sommige teksten toch wat duidden op ‘ toevalstreffer’ of algemeenheden zoals. ‘ het gaat om de vorm’.

 

Verrassend mooi door zijn ‘raakheid’ en eenvoud was het werk van Hans Bayens. Deze vriend van Cees Verweij toonde met simpele schetsen en enkele simpele toetsen verf zijn virtuositeit.

Al met al een boeiende expositie die afgesloten werd met een prettige lunch op het terras van ML (voorheen Joh. Enschedé) met uitzicht op de torenspits van de Bavo waar we nu ook veel meer van weten.

AGRIPORT MIDDENMEER 25 juli 2019

Dit keer geen oude meesters maar Oranje PAPRIKA’s.

Piet Hein zag een bord langs de A7 bij Middenmeer met de tekst: BEZOEK AGRIPORT  .

Na enige research bleek het de paprika- en tomatenkwekerij van de familie Barendse te zijn, waarbij de vrouw des huizes, de pittige mede-onderneemster Petra Barendse, de contactpersoon was voor een rondleiding door het bedrijf. Geen wonder. Ze is zo trots als een pauw op wat zij en haar man hebben gerealiseerd in de afgelopen tien jaar. Zij was ook onze dynamische gastvrouw die vol vuur over hun onderneming vertelde. Een schitterend bedrijf en een prachtig voorbeeld voor ondernemerschap.

Het is niet zo maar een tuinbouwbedrijf. Maar liefst 47 ha glaskassen met specialisatie oranje en gele paprika en ‘Tommies’ de kleine snoeptomaatjes. De lokale ‘conculega’s’ (oude bekenden die ook het ondernemersavontuur in de kop van Noord-Holland aandurfden) zijn nog eens goed voor 120 ha glastuinbouw. Ook zij zijn gespecialiseerd in tomaten en doen vooral de rode paprika’s, waaronder de zoete punt-paprika.

Hoe wordt een tuindersgezin topproducent van de oranje paprika?

Heel simpel. Het zit in de genen, Léon en Petra komen beiden uit Poeldijk. De vader van Petra was de eerste paprikakweker in Nederland. Dit na een vakantie in Hongarijë.

Léon en Petra waren ook elkaars buren in Poeldijk. Helaas kwamen Petra en haar twee zussen niet in aanmerking om de kwekerij voort te zetten. Traditioneel denken van een vader. Dus kocht de buurman die. Na vererving en doorschuiven/verkopen aan Léon (inmiddels bedrijfseconoom met bedrijfskunde) en Petra, zetten zij het gezamenlijke bedrijf in Poeldijk voort. Maar expansie in het Westland is beperkt door de versnippering van de vele familiekwekerijen. En schaalgrootte met specialisatie lijkt toch een betere toekomst te bieden. Noord-Holland bood ruimte en subsidies.

Met nog enkele Poeldijkse kwekers werden plannen gemaakt en investeringsvoorstellen gedaan aan de RABO bank. Leitmotiv : duurzaamheid centraal.

Waar gaat het dan om qua investeringen

• land voor grote (hoge) glazen kassen
• energie voor verwarming (en licht)
• vocht, voedingstoffen en bescherming tegen parasieten
• CO2 om de planten te laten groeien
• flex personeel – tot 200 in de pieken – voor allerlei klussen ( hanglijnen spannen, plantjes plaatsen op glaswolbedden, dagelijks plukken van maart tot november, sorteren en verpakken, kas cleanen na het seizoen, plannen, techniek, chemie en bioloog ivm bestrijding van insecten)

Initieel werden gasturbines ingezet voor de verwarming van de kassen. Dankzij een student die langskwam voor een afstudeersprojekt op het gebied van aardwarmte werd  het studieresultaat operationeel gemaakt. Inmiddels wordt 50 % van de behoefte aan warmte opgewekt door een eigen lokaal gevestigde warmte-energie centrale. Met mijnbouwvergunning en status van energieproducent. Ook daar is Petra met haar man aandeelhouder in. De ECW ofwel Energie Centrale Wieringermeer BV. Een centrale die steeds meer expandeert, mede door de giga data-opslag loodsen van Microsoft op het terrein van Agriport bij Medemblik. Google komt er ook om de hoek en gaat ook energie vreten.

Zoals veel varianten van duurzaamheid een keerzijde hebben, zo heeft aardwarmte dit ook. Ze moesten tot een diepte van 2,5 km boren om warm water van 90 C te krijgen. Via warmtewisselaars wordt het zoute warme grondwater omgezet in een warm zoetwatercircuit dat door de kassen loopt. Inclusief een buffer in de vorm van een grote thermosfles voor 60 mln cub heet water. Investering per boorgat € 1 mln plus de rest voor infrastructuur. Inmiddels zeven boorgaten (voor opvoer en retour) en een uitgebreide infrastructuur met warmtewisselaars en een paar kilometer ondergrondse geïsoleerde leidingen naar de afnemers van heet water.

Bij het stoken met gas komt CO2 vrij. Die wordt gerecycled en naar de kassen terug gevoerd om de groei van de planten te bevorderen. Bij aardwarmte komt geen CO2 vrij.  Dus moet er bij een groothandelaar die CO2 koopt bij industriële ‘vervuilers’ periodiek een vrachtwagen met bevroren CO2 worden gekocht die via de retourleidingen (35 C) van het aardwarmtesysteem weer gasvormig wordt en in aparte pijpen naar de kassen wordt geleid.

Na de inkoop van stekjes bij een stekken-kweker in Enkhuizen worden de plantjes in februari op een verse steenwol-basis gezet. Kwaliteit en hygiëne staan daarbij centraal. De paprika-pluk periode is van eind maart tot november. De eerste Oranje paprika’s van het jaar worden – net als nieuwe haring – in een mooi doosje aangeleverd op Paleis Noordeinde. De standaardproductie is 30.000 kg per dag. Tijdens piekdagen wordt zelfs wel 60.000 kg per dag gehaald door zo’n een paar pelotons plukkers. Dit alles gaat met een strakke planning per computer en gerobotiseerde karretjes (met lift) die na het vullen zelf hun weg weten naar de sorteerafdeling een kilometer verder op het kassencomplex.

De verkoop is met de ‘conculega’s ‘ ondergebracht in een aparte coöperatie. 95 % is voor export, waarbij landelijke certificeringen weer toegang bieden voor lokale supermarktketens. Van Zaandam tot Japan.

Inmiddels bestaat het bedrijf zo’n 10 jaar in Middenmeer. Ze waren nog maar net begonnen of de crisis brak uit. Spannende tijden. Grootschaligheid is ook kwetsbaar voor  een boycot van een afzetmarkt, zoals de exportbeperking naar Rusland in 2014. Virussen kunnen de doodsteek betekenen voor een kweker. Reden om een bioloog in dienst te hebben die met natuurlijke bestrijders ongewenste indringers te lijf gaat. Bijv. Lieve Heersbeestjes tegen luis; wespen en nuttige spinnetjes. Reden waarom we in een witte jas met ontsmette schoenzolen en schoenkapjes de kas in moesten. En dramatisch is het wanneer een hagelstorm een kassencomplex lam legt. Niet alleen de glasschade is dramatisch. De hele keten die er het gevolg van is is nog dramatischer. Genoodzaakt (tijdelijk) ontslag van personeel, stagnatie van levering aan vaste afnemers en opnieuw opstarten van de produktie. Omzetverlies van een jaar. Daar valt niet of nauwelijks tegen te verzekeren.

Al met al een buitengewoon interessant bezoek, waarbij het ondernemersbloed van menigeen onder ons weer harder begon te kloppen en waarbij Bonne weer neigingen tot opereren kreeg bij het aantrekken van de witte jas.

Veel dank aan Petra Barendse en aan Piet Hein voor de organisatie.

Na afloop werd op nuchtere Noord-Hollandse wijze geluncht met het standaard menu bij de brasserie van vliegveld(je) Middenmeer. Soep van de dag, broodje kroket en broodje ham-kaas. Vanwege de zeer warme dag (er is op 25 juli 41 C gemeten in Brabant) bleef het drinken van alcohol zeer beperkt. Heel verstandig !

Volgende bijeenkomst olv Lex op 29 aug te Haarlem.

 

 

Metrostations Noord-Zuidlijn 25 april 2019

Met 13 man, waaronder 4 gasten, werd verzameld op het Mahlerplein bij Station-Zuid in Amsterdam. ABNAMRO heeft daar een functioneel en openbaar vergadercentrum laten neerzetten met een maximum aan duurzaamheid. Zowel de bouw van het CIRCL als de restauratieve exploitatie is een toonbeeld van maximale duurzaamheid. We kregen een leuke uitleg van de lokale bedrijfsleidster over de filosofie en de bedrijfsvoerings-principes.

Vervolgens de kennismaking met Willemijn en het testen van de ‘oortjes’. Willemijn is een Amsterdamse stadsgids die ons de Noord-Zuidlijn ging uitleggen en alles wat daar aan kunst in is verwerkt. Als een ware waterval hoorden we tijdens de rit van Zuid naar Noord en terug naar het Rokin alle details over de bouw en de kunstenaars.

Nu de bouw achter de rug is, de palen van huizen in de Vijzelstraat weer recht staan en de gaten in de Amsterdamse begroting niet meer zo groot zijn wordt de Noord-Zuidlijn steeds meer gewaardeerd en gebruikt. Ook komt er nog een station ‘Sixhaven’ bij. Het is een fantastische verrijking van het OV voor de hele regio en randstad. In 15 minuten ben je van station Zuid bij CS. En een boodschapje op de Albert Cuijp kan je nu binnen 40 minuten vanuit Leiden of Haarlem doen, waarbij Leiden > Amsterdam-Zuid ook een soort Metrolijn is geworden met vertrek iedere 15 minuten.

De kunstuitingen op de stations zijn van erkende kunstenaars met Amsterdamse wortels. Op halte Europaplein treft men een foto-expo met een verwijzing naar de klassieken. In de halte De Pijp / Albert Cuijp een lange muur met aquarelle muurtinten rood, groen, bèige en grijs.

Halte Vijzelstraat is gewijd aan Ramses Shaffy en zijn vriendenkring die er in de buurt woonden. Hun levenslijnen zijn dynamisch weergegeven, eindigend in de contourlijnen van Ramses zelf. (N.B. Halte Vijzelstraat heeft de langste roltrap naar 26 meter onder maaiveld)

Eindstation Noord is betegeld met een grafische indruk van het leven in de polders ten noorden van Amsterdam. Inclusief grappen als badeendjes en drijvend afval.

Noorderpark, aan het begin van de tunnel naar het Y en CS wordt gekenmerkt door de bouw van een poort. Hetzij een poort naar Noord, als stadsdeel in opbouw met maar liefst een kleine 100.000 inwoners of als een poort naar de stad die wordt afgebroken door nieuwe technieken.

Station CS heeft een grote ondergrondse ruimte (de kathedraal) waar een video/software kunstenaar een film over een polderlandschap toont. Hij past dagelijks  – op afstand – de elementen van de film aan, zoals de bloemen die bloeien. Windrichting , neerslag en wolkenluchten zijn gekoppeld aan een weersvoorspelling app. Daglicht en nacht idem. En dat op een scherm van 3 x 27 meter boven de metrobuizen. Boeiend.

Ons eindpunt was station Rokin, waar tussen de roltrappen vitrines zijn aangelegd met de gevonden voorwerpen uit afgelopen eeuwen ‘rotzooi in het water van het Rokin’.

Al met al een boeiende rondleiding met dank aan Bob en Alexander voor hun initiatief hiertoe. De halte Rokin deed ons ook beseffen dat de ligging van de Koninklijke IGC zeer strategisch is. In de bestuurskamer werd geluncht (salade buikspek en gebakken makreel) met wijnen aangeboden door de jarige Philip.

De eerstvolgende bijeenkomst wordt 19 juni voor de golfers. 11 u verzamelen op de Amsterdamse te Amsterdam-West/Houtrak. HMLC-ers die niet golfen kunnen uiteraard wel op het diner na afloop komen. Alexander is dan ook ‘de reisleider’ van de dag.

Alle Rembrandts in het Rijks 28 maart 2019

 

Op donderdag 28 maart werd met 11 deelnemers de tentoonstelling –Alle Rembrandts-  naar aanleiding van het Rembrandt Jaar 2019, in het Rijksmuseum bezocht. De rondleiding werd op bijzonder inspirerende wijze verzorgd door kunsthistorica Bregtje Viergever. Het Rijksmuseum beheert de grootste collectie werken van Rembrandt ( 1606-1669 ) ter wereld, Voor het eerst laat het museum alles uit eigen collectie zien. In totaal 22 schilderijen. Van zijn vroege zelfportret tot het zelfportret van apostel Paulus,  Zestig tekeningen en driehonderd etsen geven een compleet overzicht van zijn hele leven en oeuvre. De etsen en tekeningen zijn uitermate gevoelig voor licht en liggen normaliter goed verborgen in dozen , in het depot. Het is een unieke kans om deze werken onder speciaal licht te bewonderen.

Door Bregtje werd de ontwikkeling en het talent van Rembrandt duidelijk gemaakt door de vergelijking van jonge en latere werken. Belangrijk is de steeds bijzondere/ beroemde lichtval. In het begin nog te donker en later briljant geschilderde lichtvallen ( bv apostel Paulus ) en natuurlijk de verfijnde ontwikkelde techniek. Ook werd gewezen op de “lichte “erotiek in zijn werken en de rol van zijn grote liefde Saskia Uylenburgh . Vooral oude Bijbelse verhalen als onderwerp waren bij Rembrandt zeer populair, b.v. Isaac en Rebecca ( Het Joodse bruidje ).Ook werd uitgebreid stil gestaan bij de huwelijksportretten van Marten en Oopjen, gerestaureerd door het Rijksmuseum. De recente grote aanschaf, thans zowel nederlands/frans bezit.

Na de rondleiding was er nog tijd om rond te dwalen in deze bijzondere tentoonstelling, waarna we ons hebben begeven naar restaurant Rijks en genoten van een heerlijk lunchmenu; Cassoulet Van Hollandse bonen, Runderwang, Rijstebrij en in ruime mate Pouilly Fumé .